شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، اینترنت واقعا نعمت بزرگی است! یکی از بهترین و تاثیرگذارترین ابزارهای موجود در جهان برای برقراری ارتباط و تولید  محتوا و همچنین مطالعه نظرات و مطالب منتشر شده از سوی دیگر کاربران از جمله ویژگی هایی است که اینترنت در اختیار ما قرار می دهد.

چنانچه در پی پیش افتادن از رقبای خود هستید، یکی از بهترین راه های دستیابی به این هدف و افزایش مخاطبان، گسترش فعالیت در اینترنت، تولید و گزینش محتوای با کیفیت و مناسب است.

با این حال فرآیند گزینش محتوای مناسب و به اشتراک گذاشتن آن با مخاطبان در اینترنت درست به اندازه یافتن یا تولید آن می تواند همزمان سخت و آسان باشد. قسمت دشوار کار آن است که معیارهای بسیار زیادی برای گزینش و انتخاب یک محتوای ارزشمند و ممتاز وجود دارد.

بهترین محتوا را از کجا و چگونه انتخاب می کنید؟ چه مقدار از زمان خود را به این کار اختصاص می دهید و در نهایت با حجم وسیع اطلاعات و مطالبی که یافته اید چه می کنید؟ اینها سوالات بسیار خوبی هستند که ما در پی پاسخگویی به آنها و حل مشکلات احتمالی در این زمینه هستیم.

انتخاب محتوای مناسب، مخاطبان آنلاین شما را افزایش می دهد

به منظور انتخاب بهترین محتوا و مطالب مفید در اینترنت شما در مرحله نخست نیازمند آن هستید که یک فرآیند جست وجوی دقیق را آغاز کرده و محتوای مورد نظرخود را کشف کنید.

پس از یافتن مطالبی که از ارزش بالایی برخوردارند، پروسه مطالعه این مطالب آغاز می شود و مرحله دوم به مطالعه و دقت در محتوای یافت شده اختصاص می یابد. مطالعه مطالب یافت شده به شما کمک می کند در صورت نیاز بخش هایی از آن را که ممکن است در راستای اهداف شما نبوده یا ارتباط چندانی با موضوع مورد نظرتان ندارد حذف کرده یا حتی چیزهایی را به آن اضافه کنید.

مرحله سوم و نهایی به اشتراک گذاشتن مطالب یافت شده است که پس از مطالعه و ویرایش نهایی قادر خواهید بود آن را با مخاطبان خود به اشتراک گذاشته و از این طریق بر تعداد آنها بیفزایید.

رعایت این سه مرحله به شما کمک می کند تا فرآیند گزینش و انتخاب بهترین محتوای موجود را با موفقیت طی کرده و آن را با دیگران به اشتراک بگذارید. به ظاهر که انتخاب و گزینش مطالب و محتوای مناسب چندان کار دشواری به نظر نمی رسد، اما بهترین و ماهرترین افراد در این زمینه به خوبی می دانند که انتخاب، مطالعه و ویرایش یک مطلب به منظور به اشتراک گذاشتن آن در اینترنت فرآیندی زمان بر و مفصل است و تنها با رعایت نکات جزئی و معیارهای مهمی که در زیرمجموعه هر یک از سه مرحله مذکور قرار می گیرد، می توان محتوای ارزشمند و متمایز نسبت به دیگران ایجاد کرد.

به منظور یافتن مطالب مفید، بهتر است به صورت روزانه اخباری را که برای دریافت آن در وب سایت های مختلف ثبت درخواست کرده اید مطالعه کرده و از نرم افزارهایی نظیر Feedly برای یافتن داستان های جذاب استفاده کنید. همچنین جست وجو در شبکه های اجتماعی نیز از دیگر راه هایی است که با استفاده از آن می توان به مطالب مناسب دسترسی پیدا کرد.

پس از یافتن و ذخیره کردن مطالب موردنظر، به مطالعه تمامی آنها پرداخته و آنهایی را که از ارزش بیشتری برخوردارند به عنوان محتوای مناسب علامت گذاری کنید؛ این موضوع سبب می شود تا دسترسی به آنها برای ویرایش و اشتراک گذاری آسان تر شود.

به منظور ذخیره سازی مطالب مذکور بهترین نرم افزار موجود اپلیکیشن Pocket است که افزونه آن نیز برای مرورگرهای مختلف طراحی شده است.

با استفاده از نرم افزار Buffer feed تنظیمات مربوط به تیترها، عکس ها و هشتگ ها را انجام داده و در نهایت مطالب ارزشمند و ویرایش شده را با مخاطبان خود در پایگاه اینترنتی یا صفحه اختصاصی تان در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارید.

تاثیر محتوا بر استراتژی‌های آنلاین

بیشتر استراتژی‌های بازاریابی و تبلیغات قدیمی بر دستاوردهای کوتاه‌مدت مبتنی بوده‌اند. به‌عنوان مثال، یک بیلبورد ممکن است چند ماه کارآیی خوبی داشته باشد، اما در نهایت طراحی آن خسته‌کننده می‌شود و مجبورید از فضاهای تازه‌تر برای یک تاثیرگذاری دیگر استفاده کنید.

 این رویکرد هیچ ایرادی ندارد، بویژه اگر بازگشت سرمایه مثبتی را شاهد باشید. اما اگر می‌خواهید در بلندمدت موفق شوید، به یک استراتژی با قدرت ماندگاری بیشتر نیاز دارید. استراتژی‌های بازاریابی داخلی مانند SEO (بهینه‌سازی سایت) و بازاریابی رسانه‌های اجتماعی، در روند کند نتیجه‌بخشی موثر هستند، اما برای پول من، هیچ استراتژی بلندمدتی بهتر از بازاریابی محتوا وجود ندارد. دلایل این موضوع را در زیر عنوان می‌کنیم.

1. تاثیر محتوا بر همه استراتژی‌های آنلاین: اول، مهم است بدانیم که محتوا می‌تواند به‌عنوان یک استراتژی مکمل، تقریبا به هر استراتژی بازاریابی آنلاین دیگری کمک کند:

 محتوا با ارایه فضای اینترنتی بیشتر و افزایش نفوذ دامنه به SEO کمک می‌کند.

 منابع کافی برای یک کمپین بازاریابی رسانه‌های اجتماعی را فراهم می‌کند.

 می‌تواند استفاده بیشتر از ایمیل را تقویت کرده و به‌عنوان مبنایی برای کمپین بازاریابی ایمیلی استفاده شود.

 می‌تواند ارزش بالا آمدن صفحه شما و دیگر صفحات وب را بالا ببرد.

 می‌تواند کمک کند روابطی با دیگر برندها و صنایع اینترنتی شکل دهید.

علاوه‌بر این تاثیرات تکمیلی مهم، محتوا برخی اثرات مثبت دارد که می‌توانند کارکردی مستقل داشته باشند:

 ترافیک اینترنتی تازه جذب می‌کند. اگر در حال تولید محتوا بر روی وبلاگ خودتان هستید، احتمال اینکه افراد شما را پیدا کنند و وب‌سایت شما را مرور کنند، بیشتر می‌شود. همچنین می‌توانید از طریق متصل کردن لینک‌ پست وبلاگ‌هایتان با دیگر تکه‌های محتوای درون سایت، تعاملات اینترنتی بیشتر را تقویت کنید.

 برای شما اعتبارآفرینی می‌کند. هر چقدر افراد بیشتری محتوای شما را ببینند، بیشتر برندتان را به یاد می‌آورند و اعتبارتان نزد این افراد بیشتر خواهد شد.

 اعتماد و وفاداری به برندتان را تقویت می‌کند. وقتی بازدیدکننده‌ای به هر دلیل به‌طور اتفاقی از سایت شما دیدن می‌کند، محتوای موجود می‌تواند اعتماد به برندتان را تضمین کند. تا زمانی که این محتوا قابل استناد، مفید و باکیفیت باشد، این روند ادامه خواهد داشت.

 می‌تواند بر مکالمات اثرگذار باشد. بار دیگر فرض می‌کنیم محتوای سایت شما باکیفیت است و به خوبی نوشته شده است. اگر شماره تماسی را در جای مناسبی درون محتوا قرار داده باشید، می‌توانید افراد را به برقراری تماس مستقیم تشویق کنید که این موضوع می‌تواند به میانگین درآمدی بیشتر به ازای هر بازدیدکننده سایت منجر شود.

 می‌تواند جریان درآمدی مستقلی به همراه داشته باشد. اگر محتوای سایت شما به اندازه کافی قوی باشد، می‌توانید روی آن به‌عنوان سرویس جداگانه‌‌ای از شرکتتان حساب کنید؛ مثل eBook.

2. ماندگاری همیشگی محتوای «بادوام»: ویژگی محتوای بادوام این است که هیچ‌گاه از بین نمی‌رود. محتوای قابل به‌روزرسانی، محتوای خبری و دیگر اشکال تولیدات لحظه‌ای همگی اهمیت دارند و می‌توانند بازدیدکنندگان زیادی را جذب کنند. اما برخی اشکال محتوا وجود دارند که همیشه کاربرد دارند. به‌عنوان مثال، افراد همواره نیاز دارند نکته‌هایی را در مورد نحوه برقراری ارتباطات بهتر بدانند. با ظهور تکنولوژی‌های جدید، عوامل جدیدی به این ویژگی‌ها اضافه می‌شوند، اما می‌توانید با تغییراتی اندک مطالب قدیمی را همواره به‌روز و کاربردپذیر کنید. از آنجایی که محتوا به صورت تئوریک همواره دوام دارد، هیچ‌گاه ارزش خود را از دست نمی‌دهد و به یک سرمایه بلندمدت تمام و کمال تبدیل می‌شود.

3. محتوا یعنی بازدهی مرکب: خوشبختانه بیشتر افراد با مفهوم سود مرکب آشنا هستند؛ یعنی وقتی سرمایه‌گذاری شما منجر به سود می‌شود، سرمایه اصلی رشد می‌کند و در هر دوره مرکب بعدی سود بیشتری به دست می‌آورید. محتوا نیز همین کارکرد را دارد، چرا که کم و بیش ثابت است. اگر دوبار در هفته مطلبی منتشر کنید، در اولین سال راه‌اندازی وب‌سایت خود 110 مطلب خواهید داشت. سال دوم این تعداد به 220 مطلب می‌رسد و سال سوم 330 و به همین ترتیب ادامه می‌یابد. به علاوه، هر چقدر افراد بیشتری از صفحه اصلی سایت شما دیدن کنند، محتوای بیشتری را مطالعه می‌کنند و اثرات بیشتری را از هر مطلب خواهید دید. موضوع بعدی این است که ممکن است محتوا رشد کند، اما هرگز غیرضروری نخواهد بود. هر چقدر تکنولوژی‌ها و رویدادهای جدید به چشم‌انداز بازاریابی نفوذ می‌کنند، شکل و کارکرد محتوا نیز رشد می‌کند. در حال حاضر، تصاویر ویدیویی به تدریج جای محتوای نوشتاری را از نظر محبوبیت گرفته‌اند. اما بدون توجه به اینکه چه اتفاقی رخ می‌دهد، محتوا همواره کاربرد خواهد داشت و تنها چیزی که تغییر می‌کند شیوه ارایه و نحوه دسترسی افراد به آن است. بازاریابی محتوا ممکن است یک استراتژی بلندمدت باشد، اما هر چقدر زودتر سرمایه‌گذاری روی آن را شروع کنید، زودتر شاهد مزایای آن خواهید بود و برعکس، هر چقدر دیرتر کار را شروع کنید، دیرتر نتیجه خواهید گرفت. اگر در حال حاضر هیچ استراتژی محتوای مشخصی ندارید، وقت آن رسیده که یکی را ایجاد کنید. این استراتژی چه به‌صورت مستقل بر سودآوری شما اثر بگذارد و چه ستون دیگر استراتژی‌های بازاریابی درونی شما باشد، از وجود آن پشیمان نخواهید شد.

نوشتن برای وب سایت های دولتی

شهروندان و صاحبان مشاغل بسیار خودخواهند! همگی آن ها معتقدند که اطلاعاتی را که در وب سایت های دولتی جستجو می نمایند باید مورد آن ها باشد: مرتبط، به آسانی قابل یافتن (دسترس) و به آسانی قابل درک باشد. آن ها صبر کمی در مقابل زبان های تبلیغاتی دولت و ازدیاد کلمات دارند، و همچنین از اصطلاحات ثقیل و کلمات اختصاری نفرت دارند.

به طور کلی کاربران اهمیتی نمی دهند کدام بخش از دولت اطلاعات، برنامه ها یا کمک مالی را فراهم می نماید و یا چرا. آن ها فقط می خواهند بدانند که چگونه و چه زمانی درخواست دهند، اجابت نمایند و یا به عنوان یک شهروند مسئول یا صاحب کسب و کار، به سادگی عمل کنند.

برای نویسندگان وب سایت های دولتی این بدان معنی است که هنگام سازماندهی محتوا و نوشتن کلمات، باید خود را در جایگاه کاربران خود قرار دهند.

کاربران انتظار دارند که محتوای وب سایت های دولتی ویژگی های زیر را داشته باشد:

 معتبر باشد.

 دقیق باشد.

 به روز باشد.

 جامع باشد.

کاربران نسبت به وب سایت های دولتی که محتوای آن ها دارای خصوصیات زیر باشد، واکنش خوبی از خود نشان می دهند:

 مرتبط با نیاز آن ها باشد.

 با لحنی دوستانه و خوب نوشته شده باشد.

 به آسانی قابل فهم باشد.

 به آسانی قابل پیدا کردن (دسترس) باشد.

 به آسانی قابل استفاده باشد.

 مفید و آموزنده باشد.

کاربران، وب سایت های دولتی که ویژگی های زیر را داشته باشد دوست ندارند:

ـ محتوای آن ها براساس ساختار سازمانی و خدمات آن ها مرتب و نوشته شده باشد، به جای آن که براساس نیازهای کاربران و یا طرق فکری آن ها نوشته شده باشد.

ـ از اصطلاحات و کلمات اختصاری دولتی و شیوه بیان اداری استفاده شده باشد.

ـ آن ها را وادار به خواندن اصول مربوط به یک برنامه یا کمک هزینه می نماید، پیش از آن که آن ها بدانند چگونه درخواست خود را مطرح نمایند.

ـ فرض می کنند کاربران می دانند و یا برای شان مهم است که کدام اداره یا سازمان ارایه دهنده خدمات و یا اطلاعات است.

ـ پیش از آن که اطلاعات مورد نیاز کاربر را در اختیار او قرار دهند، نسبت به تبلیغ و ترویج برنامه های دولتی خود آن هم به شکلی پر هیاهو اقدام می نمایند.

ـ یافتن اطلاعات را برای کاربران دشوار می نمایند.

ـ آن ها را غرق در اطلاعات می نمایند.

ـ آن ها را غرق در لینک به سایر وب سایت ها می نمایند.

ـ کاربران را وادار می سازند تا برای پیدا  کردن آن چه برای آن ها مهم است به سمت پایین صفحه حرکت نمایند.

ـ اطلاعات بی ربط و یا ناکافی ارایه می نمایند.

ـ مخاطبان آنلاین شما بسیار تحت تاثیر قرار می گیرند، اگر چنانچه وب سایت شما به آسانی قابل استفاده باشد، اطلاعات به آسانی یافت شوند و به سادگی قابل فهم باشند و از هر چیزی که کاربران در مورد وب سایت های دولتی دوست ندارند، اجتناب شود.

ـ انتظارات بیش از حد کاربران از انجام کسب و کار آنلاین با دولت به مراتب بیشتر از هر نوع استراتژی بازاریابی آنلاین دیگر می تواند به تبلیغ و ترقی دولت، اداره ها، خدمات و یا برنامه های آن ها منجر شود.

  1. آزمایش کاربر با شهروندان و صاحبان مشاغل: - سریع ترین و موثر ترین راه برای پیدا کردن محتوای مورد نیاز مخاطبان شما، آن است که از آن ها بپرسید!

ـ این نیاز گران قیمت و وقت گیر نباشد.

 در اینجا چند راه برای یافتن آن چه آن ها می خواهند، آمده است:

ـ همکاران و دوستانی که نماینده مخاطبان هدف هستند، ایمیل زده و از آن ها بازخورد بخواهید. در مورد این که به دنبال چه نوع بازخوردی هستید صریح و شفاف باشید- به عنوان مثال بخواهید در مورد سبک، لحن، طرح، عناوین و واژگان، نظر دهند.

یک گروه کوچک از کاربران (تا 10 نفر) که موافق به ارسال ایمیل هستند و یا به طور منظم به دفتر آورده می شوند، به منظور ارایه بازخورد در مورد بخش های خاصی از سایت، تشکیل دهید.

ـ یک درخواست برای لینک بازخورد در محلی مشخص بر روی صفحه وب خود قرار دهید.

ـ در وب تحقیق نمایید - به دنبال گزارش هایی در مورد انتظارات و نیازهای کاربران باشید.

ـ یک شرکت تحقیقات بازار و یا مشاور وب سایت را به منظور تحقیق در مورد نیازهای کاربران تان، به کار بگیرید.

 2. سناریوهای کاربر: هنگام تلاش برای یافتن محتوای مورد نیاز طیف های مختلف مخاطبان از وب سایت شما، بهتر آن است که برای هر نوع کاربر یک سناریو آماده نمایید. این امر مستلزم نگارش متنی مشروح که توصیف کننده طرز فکر و فعالیت های آن ها قبل، حین و پس از بازدید از سایت شماست، می باشد.

این امر به نویسنده کمک می کند تا خود را در جایگاه کاربران معمول قرار داده و محتوا را از نظر آنان تجربه نماید.

 3. نگارش عناوین و تیترهای موثر: عناوین و تیترهای صفحات و بخش های مختلف در وب سایت شما زمانی موثر و کارامد هستند که:

ـ برای مخاطبان هدف قابل درک و منطقی باشند.

ـ از آوردن اصطلاحات ثقیل و کلمات اختصاری دولتی در آن اجتناب شده باشد.

ـ مختصر باشند.

ـ در یک نگاه نشان دهند که محتوای مربوطه در چه مورد است.

ـ گوگل پسند بوده و از کلمات و عباراتی در آن استفاده شده باشد که احتمال استفاده از آن ها توسط کاربران در هنگام جستجو از طریق موتورهای جستجوگر وجود دارد.

ـ به زبان ساده نوشته شده باشند.

ـ مرموز نباشند.

ـ از آوردن نام برنامه ها یا طرح ها در عناوین و تیترها اجتناب نمایید - به جای آن از زمینه و یا موضوع برنامه مورد نظر در عنوان استفاده کنید.

مدیریت تولید  محتوا برای سایت های هدف در سئو پی آر

در تولید محتوا دو هدف باید توسط روابط عمومی دنبال شود:

1. ارایه محتوای مورد نظر به مخاطبان هدف

2. دریافت لینک از سایت های معتبر

اهمیت دریافت لینک برای سایت سازمان شما از سایت های معتبر، علاوه بر دیده شدن، دریافت رتبه صفحه و اعتبار برای موتورهای جستجو است.

لینک های دریافتی به صورت لینک سردبیری و لینک در قسمت لینک های دوستان می باشد. در واقع شما برای دریافت این لینک ها باید هزینه ای را به صاحب سایت بپردازید، اما در صورت تولید محتوا می توانید از لینک های رایگان بهره مند شوید.

در مدیریت تولید محتوا برای سایت های هدف نکات زیر باید رعایت شود:

1. تولید محتوا باید در یک فرآیند منظم تنظیم شود. به طوری که هر چند وقت یادداشتی از روابط عمومی برای سایت های هدف ارسال و منتشر شود. فاصله طولانی ارایه مقالات بهتر از دریافت لینک های زیاد در یک دوره کوتاه و عدم فعالیت برای مدتی طولانی است.

2. در مطالبی که برای سایت های هدف ارسال می شود، حتما باید لینک سردبیری گنجانده شود. لینک سردبیری، لینکی است که شما برای ارایه اطلاعات بیشتر به صفحه ای در سایت سازمان یا شرکت خود می دهید.

3. برنامه تولید محتوا پس از برگزاری کمپین کلمات کلیدی اجرا می شود، بنابراین سعی کنید از کلمات کلیدی در تیتر، لید، متن و نتیجه استفاده کنید.

4. نام برند خود را حتما در میان متن استفاده کنید.

5. در متون خود از تصاویری با درج آدرس سایت شرکت یا سازمان استفاده کنید.

6. متن ارسالی دارای ساختار «عنوان، مقدمه، متن، نتیجه، منابع و آدرس» باشد.

7. متون ارسالی بین 500 تا 800 کلمه بهترین حالت برای یادداشت هایی است که قرار است خوانده شوند. متون طولانی تر عموما فقط مرور می شوند و بهتر است از سوتیتر، میان تیتر و حروف درشت برای دیده شدن نکات کلیدی استفاده شود.

برای تولید محتوای سایت های هدف باید اقدامات اجرایی زیر را انجام  داد:

الف: قبل از مدیریت تولید  محتوا

 بررسی نتایج کمپین کلمات کلیدی و جداسازی برترین کلمات کلیدی که کسب و کار را بهتر معرفی می کند و بیشترین ترافیک را به سمت سایت هدایت می کند.

 بررسی سیاست های کلی سازمان برای انتشار محتوا در سایت های دیگر و مرور خط قرمزها؛

 جستجوی کلمات کلیدی برتر در موتورهای جستجوگر (گوگل، یاهو و بینگ) و تهیه فهرست سایت های برتر از سایت سازمان در هر کلمه کلیدی؛

 رجوع به تمام سایت ها و گزینش سایت هایی که احتمال تعامل با آنها وجود دارد (در مورد وبلاگ ها، میکروبلاگ ها، کامیونیتی های محتوایی، فروم ها و... این امکان تعامل بیشتر وجود دارد و در مورد سایت های رسمی دولتی کمترین امکان برای تعامل وجود دارد.)

 بررسی رتبه صفحه سایت ها با استفاده از شاخص پیج رنک گوگل (برای این کار کافی است عبارت «Page Rank Google» را در گوگل جستجو کنید و سایت هایی که تحلیلگر این شاخص هستند را پیدا کرده و سایت ها را با آن ارزیابی کنید.)

 تهیه فهرست کامل سایت ها به ترتیب رتبه صفحه (هرچه رتبه صفحه به 10 نزدیکتر باشد بهتر است.)

 بررسی سایت ها از نظر محتوای کلی و عدم مغایرت با قوانین کشور.

ب: حین مدیریت تولید محتوا

 برقراری ارتباط با مدیر سایت از تمام راه های ممکن (در این زمینه برقراری ارتباط دیداری در اولویت اول قرار دارد و در غیر این صورت ارتباط تلفنی، ایمیلی، پیامکی و ... توصیه می شود.)

 سنجش نیازهای سایت های مقابل برای تولید محتوا و تهیه فهرست اولویت ها با در نظر گرفتن نتایج کمپین کلمات کلیدی؛

 رایزنی با مدیر تارنماهای هدف برای دریافت لینک و راهکارهای اجرایی از طریق تولید محتوا برای سایت هدف (در مورد فروم ها نیازی به رایزنی نیست و صرفا با حضور در آنها می توانید لینک های مورد نیاز خودتان را به صورت لینک سردبیری دریافت کنید.)

 اعلام موارد مورد نیاز به گروه تولید محتوا برای اجرای فرآیند تولید محتوای سئو پی آر برای سایت های هدف؛

 کسب اطمینان از دریافت لینک از تارنمایی که برایش تولید  محتوا کرده اید.

 انتشار لینک محتوای دریافتی توسط سایت های دیگر در صفحه شبکه اجتماعی سازمان برای دریافت لایک و به اشتراک گذاری؛

 تعامل بیشتر با مسئولان سایت برای تولید محتواهای جدید و دریافت لینک.

ج: بعد از مدیریت تولید محتوا

 نصب سیستم آنالیتیکس گوگل برای نظارت کامل بر سایت؛

 دریافت بازخوردها از رسانه های اجتماعی و تهیه گزارش از میزان استقبال مخاطبان و بازخوردهای احتمالی؛

 بررسی لینک ها از نظر عدم استفاده از برچسب «No-follow» در آن (برای این کار باید به صفحه Source بروید و در قسمتی که لینک به سایت یا صفحه سایت شما داده شده از عدم استفاده از برچسب «No-follow» مطمئن شوید.)

 تحلیل میزان ورودی های سایت از طریق لینک دریافتی از سایت مورد نظر (برای هر سایت این میزان به صورت ماهیانه توسط آنالیزگر گوگل استخراج شده و در جدولی درج شود.)

 رده بندی سایت ها بر مبنای میزان ورودی هایی که از آنها داشته اید.

 اولویت بندی برای تولید  محتوای سئو پی آر در آینده

 تهیه گزارش نهایی از فعالیت های آینده برای برنامه ریزی ها

مراحل برندسازی آنلاین

عصر امروز و عصر بعدی کسب و کارهای ما، عصر کسب و کارها و برندهای آنلاین است. برندهای آنلاین در حال توسعه و ترویج هستند. دیگر کسب و کارها صرف داشتن یک وب سایت پویا نمی توانند در بازار هدف خود جایگاهی داشته باشند. برخی کسب و کارهای امروز دیگر کاملا به صورت آنلاین اداره می شوند و برای رقابت با رقبا نیاز به برند سازی آنلاین دارند. در فضای آنلاین، مشتری براساس خدمات، شهرت و اعتبار شما خرید می کند که این نیازمند بسترسازی مناسب در حوزه فعالیت ها و بازاریابی آنلاین است.

قوانین اینترنتی در عصر دیجیتال و بزرگ ترین موتور جست وجوی دنیا «گوگل» نشان می دهد 80 درصد نتایج جست وجو، توسط شما و حضورتان در وب است و موتورهای جست وجو در جهت ارزش دادن به فعالیت شما و مخاطبان می خواهند مخاطبان و مشتریان واقعی برای شما پیدا کنند.

امروز دیگر نمی توان گفت که صرف داشتن یک وب سایت فعال می توان به راحتی از موتورهای جست   و   جو کاربر گرفت به دلیل اینکه الگوریتم این موتورهای جست   و   جو روزانه در حال تغییر است تا نتوان با یک روند ساده، محبوب دل موتورهای جست وجو شد و شما می توانید نمایش این تغییرات در موتور جست وجوی گوگل را در سایت اینترنتی فـا دنبال کنید که برای نخستین بار در ایران این آمار با جزییات منتشر می شود.

شما در برندسازی آنلاین در حالی که در تعامل و ارزش دادن به مشتریان بلند مدت خود هستید، باید برای مشتریان جدید خود در ارتباط اول یک تصویر و شخصیت محبوب بسازید.

در اینجا با شما شش نکته را برای یک روند ذهنیت سازی خوب در مشتریان تان مرور می کنیم:

1- نمایش اعتبار در نگاه اول: اعتبار شما برند آنلاین شما را با دیگران متمایز می کند، به همین دلیل نظرات مثبت دیگران را نسبت به کسب و کار خودتان منتشر کنید. هر چقدر این نظرات از افراد معروف، معتبر و شناخته شده باشد، تاثیر مثبت بیشتری در دیدگاه مشتری می گذارد.

برندهای معتبری را که با شما همکاری داشته اند در صف مشتریان خود به نمایش بگذارید، مثلا شما وقتی وب سایت یک مجموعه خارجی را چک می کنید و در صف مشتریانش شرکت های بزرگی همچون گوگل را می بینید چه حسی به شما دست می دهد؟ به تازگی داشتم به دنبال یک شرکت ارایه دهنده خدمات پیامک برای مجموعه خودمان می گشتم که با مجموعه ای روبه رو شدم که در صف مشتریانش شرکت های بین المللی همچون گوگل و وایبر وجود داشت.

برایم جالب شد این شرکت ها چه خدماتی از این مجموعه ایرانی می گیرند و این حس کنجکاوی من را برای زمان زیادی در وب سایت خودشان نگه داشت و جالب بود که این مجموعه STP ارسال پیامک را به این شرکت ها ارایه می داد. برند این شرکت به پشتوانه اعتبار شرکت گوگل و وایبر در ذهن ها ماندگار شد.

از گواهی نامه های اخذ شده و مدارک حضور در رویدادها در وب سایت خود حتما استفاده کنید چون شما در بخش آموزش شرکت خود فعال بودید و این پویایی و بروز بودن علم مجموعه شما را به نمایش می گذارد و به مشتری خود این ذهنیت را می دهید که خدمات شما با جدیدترین علم ارایه می شود.

تجربیات مشتریان تان را در رابطه با همکاری هایی که با شما داشته اند به مشتریان جدید خود منتقل کنید از طریق متن، صدا و تصویر شما می توانید به صف مشتریان خشنود ما بپیوندید. این بخش به افزایش اعتبار و اعتماد مشتری جدید به شما خیلی کمک می کند. در این بخش نباید از جملات بلند و طولانی استفاده کنید، باید جملات کوتاه، مختصر، مفید و فقط حاوی اصل پیام استفاده شود.

جمع بندی: پس در این بخش ما به چهار روش نمایش اعتبار در برند آنلاین رسیدیم: 1. نقل قول افراد بزرگ و شناخته شده در حوزه فعالیت شما 2. درج لوگوی مشتریان خود 3. نمایش گواهی نامه ها و مدارک اخذ شده در جهت بهبود کسب و کار 4. نقل قول مشتریان راضی خود به صورت کوتاه.

2- سرمایه گذاری در رسانه ها: رسانه ها به دلیل اینکه هر روز با مردم در ارتباط هستند مورد اعتماد مردم اند. شما با انتشار خبر در رسانه ها می توانید مورد توجه میلیون ها نفر باشید و در جهت افزایش اعتبار خود گام بردارید. به طور مثال وقتی شما در یک وب سایت خبری و در یک روزنامه معتبر تبلیغی را می بینید یا اینکه یک خبر مندرج در سایت را می خوانید به کدام بیشتر می توانید اعتماد کنید؟

شاید شما از تبلیغات بنری در سایت های معتبر، ورودی خوبی داشته باشید، بنابراین از طریق خبر در سایت های معتبر و نشریات می توانید به اعتبار خود بیفزایید. شما با این کار در افزایش اعتبار خود سرمایه گذاری کرده اید.

امروز در بین تبلیغات پررنگ و لعاب خبر بیشتر مورد استقبال و اعتماد دیگران است پس حتما از فضای رپورتاژ آگهی ها و خبرها در رسانه ها به خوبی استفاده کنید. به طور مثال من در یک سایت، خبر تبلیغاتی دیده و با اینکه این شرکت و خدمات آن را به خوبی می شناختم و در کنار خبر هم عبارت خبر تبلیغاتی درج شده بود، باز برایم جالب بود و آن خبر را کامل خواندم. تاثیر یک خبر در ذهن مشتری است ولی تاثیر یک تبلیغ در دید و نگاه مشتری است و شما در فرآیند برندسازی، مخصوصا حوزه آنلاین باید ذهن و قلب مشتری را به تسخیر در آورید و با این کار شما در ذهن مشتری ماندگار خواهید شد.

جمع بندی: از رسانه ها در جهت افزایش اعتبار و اعتماد مشتری و ورود به ذهن و قلب آن استفاده کنید.

3- نمایش خدمات و توانایی ها: هرگونه محصول، خدمات یا دستاوردی را از مجموعه یا پرسنل مجموعه دارید به نحوی در سایت خود قرار دهید. شما با تخصیص یک بخش برای نمایش خدمات و پروژه های موفق می توانید به افزایش اعتبار برند خود کمک کنید.

این بخش باید به نحوی ملموس باشد تا مشتریان بتوانند به واسطه خدمات و پروژه های گذشته شما به شما اعتماد کنند. مثلا من برای طراحی وب سایت به دنبال یک مجموعه قوی برای پیاده کردن ایده هایم می گشتم و وقتی وارد سایت آنها می شدم با تماشای نمونه کارهای آنها قدرت فنی آنها را آنالیز می کردم تا بهترین انتخاب را داشته باشم.مشتریان هم به همین صورت در وب سایت شما به دنبال محصولات و کیفیت آنها هستند.

جمع بندی: محصولات و خدمات را به نحوی ملموس در دسترس مشتریان خود قرار دهید.

4- شبکه های اجتماعی: شبکه های اجتماعی امروز دیگر بخشی از زندگی مردم شده و به عنوان یک رسانه قوی در میان مردم است اما طبق پیش بینی های صورت گرفته عمر شبکه های اجتماعی مانند فیسبوک که به صورت عمومی فعال است، روبه پایان است و رویکرد مردم به سمت شبکه های تخصصی رفته که یک نمونه بارز آن لینکداین است. فعالیت در شبکه های اجتماعی و دنبال کننده های شما بخشی از اعتبار آنلاین شماست. میزان تعداد دنبال کننده در این شبکه، میزان قدرت ارتباطی شما را نشان می دهد، مثلا تعداد لایک در فیسبوک و دنبال کننده در توییتر.

البته میزان اعتبار شما از طریق فعالیت صحیح در روند پیشرفت این شبکه هاست نه اینکه با خرید لایک فیسبوک بگویید ما طرفداران زیادی در این شبکه اجتماعی داریم. به تازگی بررسی و آنالیزی روی شبکه های اجتماعی انجام داده ام که در آن صفحه هایی با تعداد لایک بالا دیدم و فعالیت خوبی هم داشت که این صفحه نزدیک به 70 هزار لایک در فیسبوک داشت ولی وقتی مطلبی در صفحه قرار می دادند بازدیدهای خیلی پایینی داشت و بیش از 10 لایک نمی خورد و این صفحه مشخص بود با هزینه مبلغی لایک برای شبکه های اجتماعی خود خریده است و به فرض اینکه با این کار اعتبار برند آنلاین خودش را افزایش دهد، دارد به برند خود لطمه می زند و در ذهن کاربران جایگاه نامناسبی را پیدا می کند.

از طرفی دیگر با صفحه ای رو به رو شدم که تقریبا 1000 فالوئر داشت و تعداد لایک بالایی نداشت ولی فعالیت کاربرانش در این صفحه بالا بود. برعکس خیلی ها که تصور می کنند در شبکه های اجتماعی تعداد لایک به برند آنلاین آنها کمک می کند، میزان تولید محتوا و فعالیت کاربران و طرفداران وفادار می تواند در سرنوشت برند آنلاین آنها تاثیرگذار باشد.

جمع بندی: در شبکه های اجتماعی با تولید محتوا کاربران وفادار بسازید تا بتواند برند آنلاین شما را قوی تر از گذشته کند.

5- توجه به موتورهای جست وجو: یکی از ابزارهای پرکاربرد در جامعه مجازی، موتورهای جست وجو است که در افزایش ترافیک و بازدید سایت شما می تواند تاثیرگذار باشد. یکی از تکنیک های برند سازی آنلاین، بهینه سازی موتورهای جست وجو روی کلمات کلیدی کسب و کار شماست. مشتریان و مخاطبان از موتورهای جست وجو برای رسیدن به بهترین نتیجه استفاده می کنند. وقتی در جست وجو به شما می رسند و شما بتوانید خواسته و نیاز آنها را برآورده کنید، به افزایش اعتبار خود اضافه کرده اید و در تحقق توسعه برند آنلاین خود گام برداشته اید. به طور مثال شما روزانه چند بار از موتور جست وجوی گوگل برای کاربردهای شخصی و تجاری خود استفاده می کنید؟

حتما در بهینه سازی سایت خود از ابزارهای آنالیز کاربران استفاده کنید. بعضی مجموعه ها کاربران خود را در وب سایت خود که پایگاه برند آنلاین آنهاست، آنالیز می کنند تا بتوانند بهترین عملکرد را در برابر کاربران داشته باشند. این فرآیند در اعتبارسازی شما بسیار می تواند تاثیرگذار باشد.

جمع بندی: به موتورهای جست وجو طبق کلمات کلیدی کسب و کارتان توجه و حتما سایت و کاربران خود را در وب آنالیز کنید.

6- ارایه محتوای آموزشی رایگان: آموزش، فصل بی پایان انسانیت است و خواهد بود و انسان همیشه درصدد کشف علوم جدید بوده است حتی بزرگ ترین اساتید و صاحبنظران هنوز هم در پی مطالعه علوم جدید در جهت بروز ماندن هستند. پس شما هم در حوزة آموزش رایگان در سایت، سرمایه گذاری ویژه ای داشته باشید. مقاله ها، کتاب های الکترونیک و دیگر موارد قابل خواندن و قابل دانلود را در دسترس کاربران بگذارید تا بتوانند از آنها به نحو احسن بهره ببرند. شما باید مایل به آموزش مشتریان خود باشید چون در نسل امروز بازاریابی، خدمت محور است و خدمت آموزش می تواند یکی از بهترین و مفیدترین عملکرد برند آنلاین شما باشد و اعتبار برند آنلاین شما را چند برابر کند.

اگر شما امروز این سرمایه گذاری ها را نکنید، مشتریان شما به سراغ رقبای شما می روند.

به طور کلی اگر بخواهیم یک مرور به این شش نکته داشته باشیم می توانیم به ایجاد جایگاهی مناسب در ذهن مشتری، تثبیت این جایگاه با حضور در رسانه ها، ارایه توانایی ها و خدمات، بهینه سازی موتورهای جست وجو و ورودی به سایت با ارایه مطالب آموزشی رایگان اشاره کنیم.

فضای آنلاین، فضای اعتمادسازی است مخصوصا در این فضا که خدمات و محصولات قابل لمس نیستند یا غیر فیزیکی هستند و مشتریان نمی توانند از نزدیک با شما و خدمات شما در ارتباط باشند، باید برای ایجاد یک برند آنلاین، فعالیت های اعتمادی انجام دهید تا مشتریان با یک ذهنیت خوب به سمت شما بیایند و جایگاه مناسبی از شما در ذهن خود بسازند که شما با این فعالیت ها می توانید این ذهنیت سازی را انجام دهید.

باید توجه داشته باشید در حوزه برندسازی اعتبار شما نشأت گرفته از قول هایی است که به مشتریان و مخاطبین خود می دهید و باید بدانید انجام و تعهد به انجام قول های تان خیلی مهم تر از قول های تان است. این نکته می تواند شما را به یکی از برندهای برتر حوزه آنلاین تبدیل کند.

راهکارهایی برای روابط عمومی ها و روزنامه نگاران

در حالی که روز به روز بر تعداد کاربران اخبار دیجیتال افزوده می‌شود، اما آینده‌ روزنامه‌نگاری هرگز به همان اندازه روشن تر نشده است؛ بلکه بنا بر گفته‌‌ «راجو ناریسِتی» - نایب رییس ارشد و معاون راهبردی در بنگاه خبری «نیو» - روزنامه‌نگاران در آینده با چالش‌های زیادی روبه‌رو می‌شوند.

 «ناریستی» پیش‌بینی‌های خود درباره‌ آینده‌ رسانه‌ها را با دانشجویان دانشکده‌ روزنامه‌نگاری دانشگاه پی آی رید ویرجینیای غربی (که من رییس آن هستم) به عنوان بخشی از پروژه «آینده‌ رسانه‌های ما» در میان گذاشت.

 ناریستی با فهرست‌نویسی اطلاعات [مثل 100 فیلم مهم تاریخ سینما] که توسط بوزفید(Buzz Feed) تهیه و مورد استقبال نیز واقع شد، موافق است اما او به 9 دلیل بسیار مهم اشاره کرده تا توضیح دهد چرا مسیر پیش  روی روزنامه‌نگاری، مسیر پرسنگلاخ است؛ این نه دلیل در زیر آمده است:

1- مکتوب کردن به معنای فاصله گرفتن نیست: به رغم تلاش زیادی که برای کوچک کردن حجم در روزنامه‌های ملی صورت می‌گیرد، روزنامه‌نگاری مکتوب هنوز موثرترین راه برای آگهی‌دهندگان به شمار می‌آید تا مخاطبان را در بسیاری از بازارها تحت تاثیر قرار دهند. برای مثال، نشریه واشنگتن پست (که ناریستی سردبیری آن را بر عهده داشته است) در حدود 40 درصد بازار محلی را به دست آورده است و همچنان تحت کنترل خود دارد، نوعی مجرای درآمدی هم در خصوص کاغذ محسوب می‌شود.

 ناریستی گفت: «اگر 50، 60، 70 درصد از درآمد و سود ما از طریق مکتوب کردن به دست بیاید، همواره مجبور خواهیم بود کارکنانی را در اختیار داشته باشیم که مهارت شان در نوشتن و مکتوب کردن است.» او که روزنامه‌نگاری مکتوب را با صنعت خودروسازی رو به نقصان مقایسه می‌کند، ادامه می‌دهد: «این کار (روزنامه‌نگاری) همانند صنعت خودروسازی دیترویت[2] است و افراد کمتری در این کار موفق خواهند شد اما همواره به کسی نیاز خواهید داشت که بالاخره این کار را انجام دهد.»

2- آگهی‌دهی دیجیتال رهگشا نیست: در حالی که خوانندگان بیشتری به سمت دیجیتال حرکت می‌کنند، درآمدهای حاصل شده از طریق دیجیتال با این حرکت هماهنگی ندارند؛ یعنی چون مخاطبان بیش از پیش از یکدیگر مجزا شده‌اند، هنوز هم این آگهی دهندگان هستند که دست بالا را دارند.

 ناریستی گفت: «اگر کسی آگهی دهنده باشد، گزینه‌های انتخابی اش در جایی که می‌تواند آگهی‌های خود را سفارش دهید، به شدت افزایش می‌یابد و در نتیجه شما (رسانه‌های خبری) می‌توانید پول فراوانی در زمینه دیجیتال کسب کنید اما این مورد به درآمدی که از راه مکتوب به دست می‌آید، ابداً نزدیک نیست.»

به قول ناریسِتی، ضروری می‌نماید که اتاق‌های خبر باعث ایجاد مدل‌های درآمدی جدیدی در حوزه محصولات و برنامه‌های کاربردی دیجیتالی جدید شوند. او پروژه اسنوفال(Snow Fall) نشریه نیویورک تایمز را -که برنده جایزه پولیتزر نیز شده است- را به عنوان تجربه‌ای حیرت برانگیز وصف می‌کند که کامل نبوده زیرا مدل درآمدی نداشته است تا به آن ضمیمه شده باشد. او همچنین گفت: «در انتهای روز، دیدگاه‌های مربوط به صفحه اسنوفال، کالری‌هایی واقعاً خالی هستند زیرا در حقیقت هیچ درآمد افزایشی ایجاد نکرده اند.»

3- سیستم های [3]Paywall در اینجا هستند تا شما بمانید و مبارزه کنید: تعداد روزنامه‌های دارای سیستم Paywall البته با درجه موفقیت متفاوتی همچنان رو به گسترش خواهد بود زیرا جذب کردن مشترکان دیجیتال متمایل به پرداخت کردن پول در ازای محتویات، کار آسانی نیست. چنانچه ناریستی گفت، حداکثر این که سازمانی خبری بتواند درباره جذب کردن از طریق Paywall یا از طریق مدلی متری درآمد یا مخاطبی پیش بینی کند حدوداً پنج درصد از مخاطبان دیجیتال منحصر به فرد خود آن سازمان است.

 ناریستی اظهار داشت: «اگر سیستم‌های Paywall به عنوان منبع درآمد مازاد تلقی گردد، گمان می‌کنم موفقیت‌آمیز خواهند بود اما اگر عامل حل کننده مساله تامین هزینه روزنامه‌نگاری قلمداد شوند بخش اعظمی از این سیستم ها موفقیت آمیز نخواهد بود.»

4- اخبار مجبور خواهند بود به سمت خوانندگان بروند ولی مجبور نیستند به سمت ما بیایند: در حالی که فیسبوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی مسیرهای جدیدی به سوی روزنامه‌نگاری به شمار می‌آیند، مخاطبان مدرن انتظار ندارند که برای پیدا کردن اخبار، زیاد تلاش کنند. روزنامه‌نگاران دیجیتال امروزه باید بتوانند به نگارش، گزارش و بازاریابی ماجراهای شان بپردازند. حداقل، گزارشگران باید بدانند که چگونه از SEO یا قابلیت های جستجویی موتورهای جستجوگر به نفع خودشان استفاده کنند.

 ناریستی گفت: «در قلمرو مکتوب  کردن، رده‌ای موسوم به بازاریاب انتشارات وجود دارد که شغل وی محاسبه  کردن چگونگی کسب درآمد یا همان پول است؛ حال آن که این رده در قلمرو دیجیتال وجود ندارد. تعریفی که در سال 2013 درباره روزنامه‌نگار ارایه شده است باید شامل این عبارت باشد: هر کاری را که بتوانم انجام خواهم داد تا افراد بیشتری را به سمت روزنامه‌نگاری خود متوجه سازم.»

5- وب ویدیو، راه نجاتی احتمالی محسوب می شود: وب ویدیو[4] فرصت قابل ملاحظه‌ای برای کسب درآمد به شمار می‌آید زیرا (الف) مخاطبان خواهان آن هستند و (ب) آگهی پیش از پخش را می‌توان در محتویات گنجانید.

 ناریستی گفت: «برنامه ویدیویی نخستین شکل روزنامه‌نگاری است که وقتی کسی آن را تماشا می‌کند، صرف نظر از محل تماشا، مدل تجاری و کسب درآمد نیز درست در کنار آن قابل دسترسی است.»

بدین دلیل، نشریه وال استریت ژورنال که سابقاً نشریه‌ای فقط مکتوب بوده است هم اکنون حدوداً 1600 برنامه ویدیویی یا 120 ساعت برنامه ویدیویی را در هر ماه تولید می‌کند و بدین ترتیب به بزرگترین تولید کننده برنامه ویدیویی در جهان در خارج از اتاق خبر تلویزیون تبدیل می‌شود.

6- تلفن همراه می‌تواند فرصت یا تهدید باشد، اما واقعیت روزنامه‌نگاری به شمار می‌آید: با وجود تعداد رو به افزایش افرادی که از طریق ابزارهای تلفن همراه به اخبار دسترسی می‌یابند، سازمان‌های خبری باید مدل تلفن همراه اولیه را اتخاذ کنند، یا این که ریسک عدم توجه به آن را به جان بخرند.

 این مورد به معنای بسته‌بندی محتویات به روشی است که خلاصه کردن آن در ویندوزی کوچک آسان است. برای مثال، لیدهای مکتوب روایی طولانی را می‌توان با لیدهای تندتر کوتاه‌تر جایگزین کرد که قابل خواندن در صفحه اول باشند. این مورد همچنین به معنای اختصاص دادن منابع به طور قابل ملاحظه بیشتر به تلفن همراه است که مسیری طولانی در آینده به شمار می‌آید. به گفته ناریستی، حتی در وال استریت ژورنال که 36 درصد از مخاطبانش، آن را تنها در تلفن همراه می‌خوانند، تنها دسته محدودی از افراد در تیم تلفن همراه آن کار می‌کنند.

7 - روزنامه‌نگاری اهمیت دارد، اما این که چگونه خوانندگان این روزنامه‌نگاری را تجربه می‌کنند، اهمیت بیشتری خواهد داشت: مصرف کنندگان اخبار امروزه سردرگم هستند و از منبعی به منبعی دیگر و از ابزاری به ابزاری دیگر می‌روند و بدین طریق مدت زمان محدودی را در اختیار سازمان های خبری می‌گذارند تا توجه آنان را جلب کنند.

 ناریستی اظهار داشت: «مزیتی که در خصوص موارد انحصاری روزنامه‌نگاری یا داستان‌گویی داشتیم، روزی بود که در قلمرو مکتوب بودیم. این مزیت سپس در زمانی به چند ساعت تقلیل یافت که در سایت‌های اینترنتی بایستی به طور ناگهانی آن را به دست می‌آوردیم. اگر خوش اقبال باشید، این مزیت به دو دقیقه کاهش یافته است.»

 ناریستی گفت که محتوا و خبر جذاب ( فان) دیگر کافی نیست. تنها راه کسب کردن مخاطبان عبارت است از ایجاد کردن تجربیات قانع کننده و الزام‌آور که باعث می‌شوند مخاطب بازگردد و دوباره محتوای شما را بخواند، همچون گرافیک وال استریت ژورنال که ثروت مارک زوکربرگ را در زمانی که فیسبوک عمومیت یافته بود محاسبه و تقریباً افشا کرد یا طراحی برگه‌های رأی‌دهی آن‌لاین به فیلم‌های آکادمی اسکار که توسط نیویورک تایمز و فیسبوک انجام شده بود.

8- تجربیات خوب و بد، همه به یک تقاطع می‌رسند: محتوا و فن آوری: برای تولید کردن روزنامه‌نگاری دیجیتال تاثیرگذار، تمامی گزارشگران و توسعه‌دهندگان و طراحان باید همکاری کنند و محتوایی کیفی را پدید آورند که مخاطب را نیز به فعالیت وا دارد.

اما فعالیت گروهی برای متخصصان حرفه‌ای چالش برانگیز است چون کاری را که شخص دیگر انجام می‌دهد همواره با درک یا با نظر مساعد ارزیابی نمی‌کنند.

ناریستی گفت: «وقتی به درون اتاق‌های خبر می‌روید، مجبور نیستید با رمز و کد صحبت کنید بلکه کاری که به عنوان روزنامه‌نگار باید بتوانید انجام دهید، صحبت کردن به زبان توسعه‌دهندگان است. اگر درباره این که درصدد ارایه دادن کدام تجربه به مخاطبان‌مان هستیم گفت‌وگو می‌کنید، توسعه‌دهندگان به معنای آن پی می‌برند و می فهمند که درصدد انجام دادن چه کاری هستید.»(ماریان رید)

منابع

1. تاثیر محتوا بر همه استراتژی‌های آنلاین، نویسنده: Jayson Demers، مترجم: مریم رضایی: منبع: Inc

2. فرصت امروز

3. شارا (شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران)

منبع: شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)